Hồn Cách Mạng

Bài thơ Hồn Cách Mạng (Xuân Diệu), tác giả viết về cách mạng với 9 hồi thơ như sau:

Hồn Cách Mạng (Xuân Diệu)

I

Đội binh văn sĩ với người thơ
Nghe thổi trong kèn lòng cứu nước,
Rúc lên từ những ngực tròn xoe
Những tiếng căm hờn không nén được;
Nghe dồn mặt đất, chuyển không gian
Súng khạc ngang thù, dao thét ngược:
Luống run trong dạ những giây đờn
Tê tái những ngày than cô đơn.

Hồi thơ một như là lời căm thù của các chiến sĩ với người thơ khi kẻ thù, sự oai hùng và lòng dũng cảm chống giặc ngoại xâm.

II

Run vì tủi hổ những ngày qua
Leo mãi cầu thang của tháp ngà.
Chưa đủ cao sang, xây mãi nóc;
Trèo lên lưng quỷ, trốn người ta.

Bởi chưng cơn rét ngàn năm đến
Trên chiếc thuyền “Tôi” trôi lạc bến,
Khóc rơi nước mắt tựa sao mờ
Buồn toả hương xa như gió quyện.

Hồi thơ hay là sự rét run trong những ngày hành quân, leo thang, trèo lên lưng quỷ, và cơn rét ngàn năm… đây là sự khó khăn của đời người chiến sĩ.

III

Đau thương mòn mỏi kiếp chơi vơi,
Thiếu cả màu xanh, thiếu ánh trời.
Thiếu cửa vô cùng trên sự sống,
Tái teo da thịt, bút tàn hơi.
Năm ba họp đến cười vênh váo,
Mây khói tràn đi hút ngậm ngùi,
Hồn bóng bọt theo mây bóng bọt,
Uổng công xanh đỏ tạo đồ chơi!

Hồi thơ ba là sự mệt mỏi một kiếp chơi vơi, sự thiếu thốn khiến các chiến sĩ theo da thịt, vắt kiệt sức lực chút tàn hơi.

IV

Bỗng từ ruộng lúa rừng cây nổi
Một ý cang cường như bão tới.
Những trang áo rách bọng ve sầu
Vác chí anh hùng ra chấp chới.

Ra đi mở hội của giang san,
Khổ với phong sương, họp với đàn;
Hứa gặp cuộc đời trên chót đỉnh,
Đánh cho đêm cũ bóng lìa tan.

Hồi thơ bốn như là sự hồi sinh khi thấy ruộng lúa cây nổi, một ý chí cang cường cao vút trời, vác chí anh hùng ra chấp chới.

V

Búa đe, cày cuốc những lo chung,
Cây bút kiêu căng hoá ngượng ngùng.
Người thật anh hùng, cười giản dị,
Ta sao làm bộ giữa hoàng cung?

Cung vàng cũng phá ra dân chúng,
Huống nữa bài văn đóng bịt bùng?
Sự sống vẫn còn hơn cả chữ,
Máu xương hơn cả những lời trong!

Hồi thơ năm là sự giản dị của người anh hùng, nói về một cây bút, một nhà thơ ngượng ngùng lúc bấy giờ và sự sống mãnh liệt hơn con chữ.

VI

Đội binh văn sĩ với người thơ
Mới giật mình run trong ảo tưởng:
Mũ thiên tử giả, áo hoa vờ,
Tiên nữ sương mờ, tri kỷ gượng…

Tháp ngà lạnh lẽo tựa mồ chôn,
Xuống vội, ra đường tìm ánh sáng!
Bấy lâu khuyên nhủ vẫn đêm hồn,
Một phút tỉnh bừng vì Cách mạng!

Hồi thơ sáu như là giấc mơ của các chiến sĩ giữa rừng sau, một giấc mơ sương mờ gặp tri kỷ… ngay sau đó tỉnh giấc giữa màng đêm, một phút bừng tỉnh vỉ Cách mạng.

VII

Nghe triều mới biết bể nhân gian
Sông phải về theo, suối phải hàng.
Đổ giốc trăm nguồn về sự sống,
Ánh vui lên mãi vượt thời gian.
Ta đi, mặc kệ những người rơi.
Nghe tiếng gà kêu, họ chết rồi!
Thơ ẩm mùi men, văn ngạt thuốc,
Họ tàn, – Ta cứ bước lên thôi!

Hồi thơ bảy là sự mất mát của những chiến sĩ, và tinh thần đấu tranh kiên cường vẫn nối tiếp với những người còn lại. Lúc này lời thơ ẩm mùi men, lời văn ngạt mùi thuốc.

VIII

Bút ta mong được đầy hơi sống,
Hơi của muôn nghìn, hơi đại chúng.
Đầy niềm trở dạ của thời nay
Mang nặng tương lai, hứa đến ngày…

Đầy rẫy hoa xuân nhân loại mới,
Đầy thêm mật ngọt bướm vàng bay.
Và đầy những cánh mừng phơi phới
Khi chuyển ngàn thân, quân tiến tới…

Hồi thơ tám, lời thơ lúc này chứa đầy hơi sống, hơi của muôn nghìn hơi đại chúng… có lẽ vì lời hứa với tương lai, hứa một mùa xuân hòa bình với người dân.

IX

Chữ nằm trong trận tựa muôn binh,
Câu sắp theo câu họp biểu tình,
Ra lệnh cho vần không được dỡn,
Theo còi, nhằm tới đích xa xanh.
Huyết quản là giòng mực láng lai,
Đội binh văn sĩ của ngày mai
Hướng đôi cánh mũi theo hơi súng
Vác bút lên đàng, bước: “một! hai!”.

Tháng Tám 1946

Hồi thơ chín là thời khắc quan trọng nhất của cuộc chiến, sự nghiêm chĩnh, phải nghe theo lệnh, hướng ánh mắt theo hơi súng và vác súng lên vai tiến về phía trước.

Các Bạn Đang Xem Bài Viết Bài Thơ: “Hồn Cách Mạng” (Ngô Xuân Diệu) Của Tác Giả Xuân Diệu Trong Tập Dưới Sao Vàng (1949) Tại Blog ChieuTa.Com. Truy Cập Blog Thường Xuyên Để Xem Nhiều Bài Viết Mới Hàng Ngày Nhé!