Ưu Phụ Từ

Ưu Phụ Từ (Nguyễn Khuyến)

優婦詞
東鄰家有優人住，
夜半優人語優婦：
我亦時常做好官，
如何人皆不我懼？
優婦大怒罵其夫：
爾年既老何太愚。
幸哉昏暮人不識，
人或識之貽妾羞。
世間驚人但有二：
一能生人一能死。
爾既不能生死人，
如何人人皆懼爾。
且也爾家本貧寒，
朝夕排優求一餐。
排優君將且不懼，
何況爾為排優官。

Ưu Phụ Từ

Đông lân gia hữu ưu nhân trú,
Dạ bán ưu nhân ngữ ưu phụ:
“Ngã diệc thời thường tố hảo quan,
Như hà nhân giai bất ngã cụ?”
Ưu phụ đại nộ mạ kỳ phu:
“Nhĩ niên ký lão hà thái ngu!
Hạnh tai hôn mộ nhân bất thức,
Nhân hoặc thức chi di thiếp tu.
Thế gian kinh nhân đãn hữu nhị:
Nhất năng sinh nhân, nhất năng tử.
Nhĩ ký bất năng sinh tử nhân,
Như hà nhân nhân giai cụ nhĩ.
Thả dã nhĩ gia bản bần hàn,
Triêu tịch bài ưu cầu nhất xan.
Bài ưu quân tướng thả bất cụ,
Hà huống nhĩ vi bài ưu quan.”

Dịch nghĩa

Nhà láng giềng bên đông có anh phường chèo ở trọ,
Nửa đêm, anh ta bảo vợ rằng:
“Ta cũng thường hay làm quan to,
Tại sao người đời chẳng ai sợ ta?”
Vợ người phường chèo nổi giận mắng chồng:
“Anh già đời rồi mà sao ngu đến thế!
May mà đang đêm hôm không ai biết,
Nếu có người biết thì thiếp cũng xấu hổ lây.
Ở đời có hai hạng người khiến ai cũng sợ:
Một có thể cho người ta được sống, một có thể bắt người ta phải chết.
Anh đã không thể cho được người ta sống hoặc bắt người ta phải chết,
Thì việc gì mọi người phải sợ anh?
Vả nhà anh vốn đói rét,
Sớm chiều hát chèo kiếm bữa ăn!
Vua phường chèo người ta còn chẳng sợ,
Huống nữa là quan phường chèo như anh”.

Rút từ Quế Sơn tam nguyên thi tập (A.3160).

Sinh thời nhà văn Nguyễn Công Hoan lý giải bài này tác giả muốn ám chỉ Hoàng Cao Khải qua những câu: “Xóm bên đông có phường chèo nọ” và “Tuổi đã già sao dại như ri”. Tương truyền, lúc làm gia sư ở nhà Hoàng Cao Khải, Nguyễn Khuyến mắt thấy những kẻ “quyền môn” qua lại cũng giống như các vai vua, quan trong phường chèo. Do đó ông tức cảnh làm bài này để chế giễu.

Lãng Nhân lại giải thích vì gia cảnh túng thiếu, bị người nhà trách sao không ra làm quan để đời sống đỡ chật vật, ông thác lời vợ phường chèo làm bài thơ này.

Nguồn:

1. Giai thoại làng nho, Lãng Nhân, Nam Chi tùng thư xuất bản, Sài Gòn, 1966

2. Nguyễn Huệ Chi, Thi hào Nguyễn Khuyến: đời và thơ, NXB Giáo dục, 1994

3. Trần Văn Nhĩ, Tuyển tập thơ chữ Hán Nguyễn Khuyến, NXB Văn nghệ, 2005

Bài thơ hay các bạn vừa xem là bài “Ưu Phụ Từ” của tác giả Nguyễn Khuyến. Bài thơ thuộc Tập Thơ Chữ Hán – Nguyễn Khuyến, danh mục thơ Nguyễn Khuyến (Nguyễn Thắng) một trong những Nhà Thơ Việt Nam Vĩ Đại Và Tiêu Biểu. Hãy cùng đọc và thưởng thức nhiều tác phẩm thơ ca khác, có rất nhiều bài thơ hay đang chờ các bạn!

Các Bạn Đang Xem Bài Viết Bài Thơ: “Ưu Phụ Từ” (Nguyễn Khuyến) Tập Thơ Chữ Hán Của Tác Giả Nguyễn Khuyến Trong Tập Thơ Chữ Hán Tại Blog ChieuTa.Com. Truy Cập Blog Thường Xuyên Để Xem Nhiều Bài Viết Mới Hàng Ngày Nhé!